پیچیدگی اقتصادی چیست ؟ اقتصاد ایران چقدر پیچیده است است؟
یک پرسش ساده:
اجازه دهید با یک سوال ساده شروع کنم تصور کنیم دو رستوران با شرایط کیفی کاملا برابر وجود دارد هر دو در یک محله و موقعیت مشابه هستند و تنها تفاوت این دو رستوران را در منو باید جستجو کنیم. یکی منوی کاملی از خوراک ملل مختلف دارد و دیگری یک رستوران مکزیکی است. توقع دارید در این شرایط کدام یک از این دو رستوران فروش بیشتری داشته باشد ؟ همانطور که حدس زدید تنوع بالاتر منو در رستوران اول با توجه به ثبات سایر عوامل برگ برنده برای این رستوران است اما چرا این پرسش را مطرح کردیم ؟
در حقیقت شاخص پیچیدگی اقتصادی مفهوم مشابهی دارد . این شاخص به ما کمک میکند تا با توجه به ترکیب سبد صادراتی یک کشور متوجه پیچیدگی اقتصادی آن کشور بشویم. به بیان دیگر شاخصه پیچیدگی اقتصادی برآیندی از دانش فنی زیرساخت ها، مهارت نیروی کار و فناوری تولید محصول در یک اقتصاد را بررسی می کند این موارد همگی در محصول نهایی (کالای صادراتی) نمود پیدا میکند واضح است که هر چه محصول تولید شده تنوع و پیچیدگی کمتری داشته باشد شاخص پیچیدگی اقتصادی در آن کشور امتیاز بدتری کسب می کند.
.
.
.
.
.
ایران ما : مطابق پژوهش های صورت گرفته در سال 2020 از میان ۱۲۷ کشور مورد بررسی، ایران رتبۀ ۶۵ را از نظر پیچیدگی اقتصادی کسب کرده است.
اما چرا ایران موفق به کسب رتبه مناسبی نیست؟ متاسفانه درست مثل بسیاری از معضلات دیگر پاسخ را باید در عوامل سیاسی جستجو کرد ایران در این سال ها کشور صادر کننده ای نبوده است.
کدام کشور ها بهترین رتبه را در شاخص دارد ؟
دست کم از سال ۲۰۰۰ میلادی که این پژوهش توسط هاروارد مورد انجام قرار گرفته است،ژاپن در رتبه اول قرار داشته، پس از آن سوییس رتبه دوم و چین تایپه در رتبه سوم قرار دارد . جالب است بدانیم کشور همسایه، ترکیه، در جایگاه ۳۸ این شاخص قرار دارد این در حالی است که در سال ۲۰۰۰ ترکیه در جایگاه ۵۶ قرار داشت. نگاهی به سایر کشورها طی بازه زمانی 2000-2018 مالزی از جایگاه ۳۴( بدتر ین رتبه این کشور) تا جایگاه ۲۱( بهتر ین رتبه این کشور) جابجا شده است. حتما به خاطر دارید که مالزی تا چند دهه پیش کشوری بسیار فقیر محسوب می شد و از سوی دیگر روسیه به عنوان اقتصاد یازدهم جهان از منظر GDP رتبه 43 را در این شاخص برای خود ثبت نموده اند .
جمع بندی:
هرچه سبد صادراتی یک کشور از درجه پیچیدگی کمتری برخوردار باشد میزان آسیب پذیری آن در مواجهه با شوک های خارجی بیشتر است. متاسفانه نزد یک به ۷۰ درصد از صادرات کشور به صورت مستقیم و غیرمستقیم بستگی به نفت و گاز دارند این مسئله موجب آسیب پذیری شدید اقتصاد کشور در مقابل تحریم میشود مسئله ای که تغییر آن نیازمند چندین دهه تلاش و برنامه ریزی دارد.